Pracownik jest zobowiązany do poinformowania pracodawcy o swojej nieobecności przed jej zaistnieniem, jak również w czasie jej trwania, jeżeli nieobecność jest spowodowana okolicznościami nagłymi i nieplanowanymi. Kwestie dotyczące tych zagadnień precyzuje § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy – dalej zwany r.s.u.n., zgodnie z którym:
- pracownik powinien uprzedzić pracodawcę o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w pracy, jeżeli przyczyna tej nieobecności jest z góry wiadoma lub możliwa do przewidzenia,
- w razie zaistnienia przyczyn uniemożliwiających stawienie się do pracy, pracownik jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić pracodawcę o przyczynie swojej nieobecności i przewidywanym okresie jej trwania, nie później jednak niż w drugim dniu nieobecności w pracy. Należy jednak podkreślić, że pracownik nie powinien czekać do drugiego dnia, jeśli możliwe jest szybsze zawiadomienie.
Jeżeli przepisy prawa pracy obowiązujące u danego pracodawcy nie określają sposobu zawiadomienia pracodawcy o przyczynie nieobecności pracownika w pracy, zawiadomienia pracownik dokonuje osobiście lub przez inną osobę, telefonicznie lub za pośrednictwem innego środka łączności albo drogą pocztową, przy czym za datę zawiadomienia uważa się wtedy datę stempla pocztowego. W przypadku konieczności skorzystania ze zwolnienia lekarskiego, należy wskazać, że zgodnie z § 3 pkt 1 r.s.u.n. zaświadczenie lekarskie jest dowodem usprawiedliwiającym nieobecność w pracy. Nie zmienia to jednak faktu, że pracownik jest w dalszym ciągu zobowiązany do powiadomienia pracodawcy o tej okoliczności.
Niewykonanie bądź nienależyte wykonanie przez pracownika obowiązku zawiadomienia pracodawcy o przyczynie nieobecności i przewidywanym okresie jej trwania może się wiązać z uznaniem przez pracodawcę za okoliczność nieprzestrzegania ustalonej organizacji pracy i stanowić przesłankę pociągnięcia pracownika do odpowiedzialności porządkowej z art. 108 § 1 Kodeksu pracy. Co więcej, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 czerwca 2004 r. (sygn. akt I PK 639/03) stanął na stanowisku, że pracownik powinien z własnej inicjatywy (osobiście lub za pośrednictwem osoby trzeciej), w sposób wiarygodny i bez nieuzasadnionej zwłoki, powiadomić pracodawcę o przyczynie i przewidywanym okresie trwania swej nieobecności w pracy, a niewywiązanie się z tego obowiązku wskutek winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa pracownika może stanowić ciężkie naruszenie podstawowego obowiązku pracowniczego i dawać podstawę do rozwiązania umowy w trybie natychmiastowym.