Co to jest wypadek przy pracy?
Wypadek przy pracy to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:
- w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż już wymienione, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań
- podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony
- przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
W celu właściwego zakwalifikowania wypadku konieczne jest ustalenie czy wystąpiły wszystkie przesłanki wypadku: nagłość zdarzenia, zewnętrzna przyczyna, uraz bądź śmierć pracownika a także związek zdarzenia z pracą.
Podstawy prawne
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510, ze zm.).
Kiedy i jak zgłosić wypadek?
Kiedy zgłosić wypadek do PIP?
Obowiązkiem pracodawcy jest zawiadomić okręgowego inspektora pracy właściwego ze względu na miejsce zdarzenia o:
- śmiertelnym wypadku przy pracy
- ciężkim wypadku przy pracy
- zbiorowym wypadku przy pracy
- każdym innym wypadku, który ma związek z pracą i wywołał wymieniony skutek (śmiertelny, ciężki, zbiorowy), jeżeli może zostać uznany za wypadek przy pracy.
Śmiertelny wypadek przy pracy to taki, który powoduje śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wystąpienia wypadku.
Ciężki wypadek przy pracy to taki, który spowodował ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak:
- utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała,
- rozstrój zdrowia naruszające podstawowe funkcje organizmu,
- choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu,
- trwała choroba psychiczna,
- trwała, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie,
- trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Zbiorowy wypadek przy pracy to wypadek, któremu uległy co najmniej dwie osoby.
Jak zawiadomić PIP o wypadku?
Zawiadomienie o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek pracodawca musi złożyć niezwłocznie. Zawiadomienie powinno zawierać następujące informacje:
- identyfikacja pracodawcy (nazwa pracodawcy, imię nazwisko, zajmowane stanowisko, telefon)
- data i godzina zaistnienia zdarzenia
- liczba osób poszkodowanych
- dane osób poszkodowanych (w tym imię i nazwisko poszkodowanego, podstawę świadczenia pracy, skutki wypadku dla poszkodowanego)
- miejsce wypadku
- informacja o przebiegu zdarzenia wypadkowego.
Poniżej znajdują się numery telefonów do poszczególnych okręgów Państwowej Inspekcji Pracy, pod którymi można zgłaszać wypadki przy pracy.
Wypadek pracownika – co robić?
W sytuacji gdy dojdzie do wypadku pracodawca obowiązany jest:
- Zapewnić poszkodowanym pierwszą pomoc i podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie (jak np. odcięcie zasilania maszyn energią).
- Zabezpieczyć miejsce wypadku przed dostępem osób niepowołanych i możliwością uruchomienia – bez potrzeby – maszyn i innych urządzeń technicznych, których ruch wstrzymano w związku z tym zdarzeniem. Zabezpieczenia to powinno wykluczyć możliwość zmian usytuowania maszyn i urządzeń oraz innych przedmiotów, które spowodowały wypadek, jeżeli na podstawie ich położenia i stanu będzie można odtworzyć okoliczności, przebieg i ustalić przyczyny tego wypadku.
- Przeprowadzić postępowanie powypadkowe.
Postępowanie powypadkowe
W ramach postępowania powypadkowego pracodawca powołuje zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi pracownik służby bhp (przedstawiciel pracodawcy) i społeczny inspektor pracy (przedstawiciel pracowników). Zespół ten powinien ustalić okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy. Zespół zbada okoliczności i przyczyny wypadku, w tym dokonując oględzin miejsca, w którym do niego doszło, wysłuchując wyjaśnień poszkodowanego czy świadków, a także zasięgając opinii lekarza. Koszty związane z ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy ponosi pracodawca.
Zespół powypadkowy nie później niż 14 dni od zawiadomienia o wypadku powinien sporządzić protokół powypadkowy, w którym wskaże czy zdarzenie miało charakter wypadku przy pracy i jeśli tak to w jakich okolicznościach i z jakich przyczyn do niego doszło. Poszkodowany ma prawo wnosić zastrzeżenia i uwagi do treści protokołu. Protokół następnie zatwierdza pracodawca, ma na to 5 dni od sporządzenia protokołu.
Zatwierdzony protokół powypadkowy pracodawca doręcza:
- poszkodowanemu
- rodzinie (w razie wypadku śmiertelnego)
- inspektorowi pracy (w przypadku wypadku śmiertelnego, zbiorowego lub ciężkiego)
Poszkodowany, który nie zgadza się z treścią protokołu może wystąpić do sądu z pozwem o sprostowanie protokołu powypadkowego. Najczęściej w ramach tego postępowania strony: poszkodowany i pracodawca spierają się o to, czy dane zdarzenie może zostać uznane za wypadek przy pracy.
Obowiązkiem pracodawcy jest przeprowadzanie systematycznej analizy wypadków i wprowadzanie środków zapobiegawczych, które pozwolą uniknąć ich ponownego wystąpienia.