Twój pracodawca naruszył przepisy prawa pracy? Jako pracownik masz prawo do dochodzenia swoich praw przed sądem pracy. Możesz również złożyć skargę do Państwowej Inspekcji Pracy.
Czego może dotyczyć skarga?
Przedmiotem skargi pracowniczej może być naruszenie – dotyczące bezpośrednio skarżącego – w zakresie prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów dotyczących legalności zatrudnienia, stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych - szczegółowe informacje w zakresie kompetencji PIP można znaleźć w ustawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy.
Państwowa Inspekcja Pracy nie rozpatruje skarg wykraczających poza kompetencje Urzędu, dotyczących np.:
- treści umów cywilnoprawnych – zlecenia, B2B (rozwiązanie umowy, prawa i obowiązki stron),
- wypłaty zasiłków z ubezpieczeń społecznych (chorobowego, macierzyńskiego, rehabilitacyjnego),
- druków / deklaracji ubezpieczeniowych (np. Z-3),
- odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy i deklaracji podatkowych (PIT/CIT).
W jakiej formie mogę złożyć skargę i jakie informacje w niej zawrzeć?
Skargi i wnioski mogą być wnoszone:
- na piśmie utrwalonym w postaci papierowej,
- na piśmie utrwalonym w postaci elektronicznej,
- ustnie do protokołu.
Kierowana do Państwowej Inspekcji Pracy skarga pracownicza powinna:
- zawierać imię i nazwisko, bądź nazwę wnoszącego,
- zawierać adres wnoszącego,
- określać przedmiot skargi lub wniosku, w którym wskazane będą nazwa i adres podmiotu, którego dotyczy skarga,
- być opatrzona podpisem własnoręcznym, jeżeli została wniesiona w postaci papierowej(**),
- być opatrzona kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, jeżeli została wniesiona środkami komunikacji elektronicznej (**),
- zawierać adres środka komunikacji elektronicznej wnoszącego, jeżeli informacje w tym zakresie nie wynikają jednoznacznie z wniesionej skargi, w przypadku skarg złożonych w postaci elektronicznej.
Skargi pracownicze wniesione pocztą elektroniczną (e-mail) lub innymi środkami komunikacji elektronicznej muszą zawierać dołączony plik z treścią skargi podpisany podpisem elektronicznym: kwalifikowanym, zaufanym albo osobistym.
(**) 1. Podpis elektroniczny kwalifikowany – zaawansowany podpis elektroniczny w rozumieniu art. 3 pkt 12 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylającego dyrektywę 1999/93/WE, weryfikowany za pomocą kwalifikowane certyfikatu podpisu elektronicznego;
- Podpis zaufany – podpis elektroniczny, którego autentyczność i integralność są zapewniane przy użyciu pieczęci elektronicznej ministra właściwego do spraw informatyzacji w rozumieniu Rozporządzenia Ministra Cyfryzacji z dnia 29 czerwca 2020 r. w sprawie profilu zaufanego i podpisu zaufanego;
Szczegółowe informacje:
Podpis zaufany: https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/jak-podpisac-dokument-profilem-zaufanym
Profil zaufany: https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/0074
- Podpis osobisty – zaawansowany podpis elektroniczny w rozumieniu art. 3 pkt 11 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylającego dyrektywę 1999/93/WE, weryfikowany za pomocą certyfikatu podpisu osobistego;
Szczegółowe informacje: https://www.gov.pl/web/e-dowod
- Podpis własnoręczny – zwykła forma pisemna podpisu zgodnie z art. 78 Kodeksu cywilnego.
Informujemy, że:
- skan pisma z podpisem własnoręcznym nie spełnia wymogów formalnych,
- w Państwowej Inspekcji Pracy nie funkcjonuje formularz elektroniczny do składania skarg (e-skarga),
- Państwowa Inspekcja Pracy nie rozpatruje skarg anonimowych.
Skargi na działalność organów albo pracowników Państwowej Inspekcji Pracy i wnioski (wnioski o porady i inne wnioski dotyczące w szczególności spraw ulepszenia organizacji, wzmocnienia praworządności, usprawnienia pracy i zapobiegania nadużyciom) kierowane do Państwowej Inspekcji Pracy powinny zawierać, co najmniej:
- imię i nazwisko, bądź nazwę wnoszącego,
- adres wnoszącego,
- określenie przedmiotu skargi lub wniosku.
Dodatkowo wniosek dotyczący w szczególności spraw ulepszenia organizacji, wzmocnienia praworządności, usprawnienia pracy i zapobiegania nadużyciom, powinien w opisie przedmiotu wniosku wskazywać nazwę i adres podmiotu, którego dotyczy.
Skargi na działalność organów albo pracowników Państwowej Inspekcji Pracy i wnioski przesyłane pocztą elektroniczną (e-mail) lub innymi środkami komunikacji elektronicznej, nie muszą być opatrzone podpisem elektronicznym.
W przypadku skargi pracowniczej oraz pozostałych skarg wnoszonych w imieniu innej osoby, należy dołączyć pisemną zgodę osoby, na rzecz której wnoszona jest skarga.
Gdzie mogę złożyć skargę?
Skargę na działalność pracodawcy należy kierować zgodnie z właściwością do okręgowego inspektoratu pracy lub oddziału okręgowego inspektoratu pracy właściwego do rozpatrzenia sprawy ze względu na siedzibę pracodawcy
Czy pracodawca dowie się kto złożył skargę?
Nie, dane osoby wnoszącej skargę podlegają ochronie i nie są ujawniane w trakcie prowadzonych czynności kontrolnych, chyba że skarżący wyrazi na to pisemną zgodę.
Art. 44 ust. 3 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy zobowiązuje inspektora pracy do nieujawniania informacji, że kontrola przeprowadzana jest w następstwie skargi, chyba że zgłaszający skargę wyrazi na to pisemną zgodę. Ochronę tę wskazuje również art. 15 pkt. c Konwencji Nr 81 MOP, który nakłada na inspektorów pracy obowiązek traktowania tożsamości osoby skarżącej jako absolutnie poufne źródło jakiejkolwiek skargi informującej ich o naruszeniu lub złamaniu przepisów prawnych. Zgodnie z powyższym przepisem inspektorzy pracy nie mogą dać żadnej wskazówki pracodawcy lub jego przedstawicielowi, że inspekcję przeprowadzono w następstwie otrzymania skargi.
Zdarzają się jednak sytuacje wyjątkowe, gdzie z uwagi na przedmiot kontroli (np. legalność zatrudnienia) konieczne jest uzyskanie przez inspektora pracy zgody od osoby skarżącej na ujawnienie faktu złożenia skargi – w takim przypadku inspektor pracy występuje pisemnie do wnioskodawcy o wyrażenie stosownej zgody, ponieważ w przypadku jej braku nie będzie możliwości przeprowadzenia kontroli w zakresie złożonej skargi.
W jakim terminie odbędzie się kontrola?
Skargi pracownicze podlegają rozpatrzeniu bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie jednego miesiąca od ich otrzymania. Co istotne, rozpatrzenie skargi jest niezależne od czynności kontrolnych i polega na dokonaniu oceny stanu prawnego i faktycznego przez inspektora pracy. Jeżeli w wyniku rozpatrzenia skargi okaże się, że kontrola jest konieczna, o jej terminie skarżący zostanie powiadomiony pismem.
Czy uzyskam informację o tym, co inspektor ustalił w mojej sprawie?
Tak, w przypadku przeprowadzenia kontroli, po jej zakończeniu, inspektor zawiadamia osobę zainteresowaną o sposobie załatwienia skargi pracowniczej na piśmie, w formie papierowej lub elektronicznej.