Przepisy Kodeksu pracy, dotyczące pracy zdalnej obowiązują od 7 kwietnia 2023 r.
Do tego czasu warunki dotychczasowej pracy zdalnej, świadczonej na podstawie art. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, należało dostosować do nowych przepisów kodeksowych.
Wykonywanie pracy w formie telepracy mogło być kontynuowane, na zasadach określonych w Kodeksie pracy, nie dłużej niż przez okres 6 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji ustawy.
Nowe przepisy prawa pracy – praca zdalna
Zgodnie z nowelizacją Kodeksu pracy: praca może być wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość – jest to wtedy tzw. praca zdalna.
Uzgodnienie między stronami umowy o pracę dotyczące wykonywania pracy zdalnej przez pracownika może nastąpić przy zawieraniu umowy o pracę albo w trakcie zatrudnienia (z inicjatywy pracodawcy albo na wniosek pracownika złożony w postaci papierowej lub elektronicznej). Praca zdalna może być także w określonych przypadkach wykonywana na polecenie pracodawcy.
Zasady wykonywania pracy zdalnej powinny być określone w porozumieniu zawieranym między pracodawcą i zakładową organizacją związkową, regulaminie, poleceniu pracodawcy lub porozumieniu zawartym z pracownikiem.
Pracodawca jest zobowiązany m.in. do zapewnienia pracownikowi wykonującemu pracę zdalną materiałów i narzędzi pracy, a także niezbędnych do wykonywania tej pracy szkoleń i pomocy technicznej oraz pokrycia kosztów związanych z instalacją, serwisem, eksploatacją i konserwacją narzędzi pracy.
Pracodawca ma prawo kontrolowania pracownika wykonującego pracę zdalną – w miejscu jej wykonywania. Wykonywanie czynności kontrolnych nie może naruszać prywatności pracownika wykonującego pracę zdalną i innych osób ani utrudniać korzystania z pomieszczeń domowych.
Jak prawidłowo wprowadzić w firmie możliwość wykonywania pracy zdalnej?
Pracodawcy powinni:
- zweryfikować stanowiska pracy w firmie pod kątem możliwości ich świadczenia w formie zdalnej (m.in. w mieszkaniu pracownika);
- sporządzić stosowne regulacje wewnątrzzakładowe, dotyczące m.in. zasad świadczenia pracy zdalnej (np. porozumienie, regulamin, itp.);
- przeprowadzić ocenę ryzyka zawodowego prac, które pracodawca wskazał za możliwe do wykonywania zdalnie oraz udokumentować taką ocenę.
Praca zdalna nie obejmuje prac:
- szczególnie niebezpiecznych;
- w wyniku których następuje przekroczenie dopuszczalnych norm czynników fizycznych określonych dla pomieszczeń mieszkalnych;
- z czynnikami chemicznymi stwarzającymi zagrożenie, o których mowa w przepisach w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem czynników chemicznych w miejscu pracy;
- związanych ze stosowaniem lub wydzielaniem się szkodliwych czynników biologicznych, substancji radioaktywnych oraz innych substancji lub mieszanin wydzielających uciążliwe zapachy;
- powodujących intensywne brudzenie.
Na podstawie wyników oceny ryzyka zawodowego pracodawca opracowuje informację zawierającą:
- zasady i sposoby właściwej organizacji stanowiska pracy zdalnej, z uwzględnieniem wymagań ergonomii;
- zasady bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy zdalnej;
- czynności do wykonania po zakończeniu wykonywania pracy zdalnej;
- zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego.
Przed dopuszczeniem do wykonywania pracy zdalnej pracownik potwierdza w oświadczeniu zapoznanie się z przygotowaną przez pracodawcę oceną ryzyka zawodowego oraz informacją zawierającą zasady bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy zdalnej oraz zobowiązuje się do ich przestrzegania.
Dopuszczenie pracownika do wykonywania pracy zdalnej jest uzależnione od złożenia przez pracownika oświadczenia, zawierającego potwierdzenie, że na stanowisku pracy zdalnej w miejscu wskazanym przez pracownika i uzgodnionym z pracodawcą są zapewnione bezpieczne i higieniczne warunki tej pracy.
Dopuszczalne jest także stosowanie pracy zdalnej tzw. okazjonalnej:
- z wnioskiem wykonywania okazjonalnej pracy zdalnej może wystąpić wyłącznie pracownik,
- wymiar pracy okazjonalnej – 24 dni w roku kalendarzowym,
- na pracodawcy w dalszym ciągu spoczywa obowiązek zapewnienia pracownikowi w jej trakcie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (w tym konieczność sporządzenia oceny ryzyka zawodowego oraz przygotowania na jej podstawie informacji zawierającej zasady bhp), analogicznie do pozostałych przypadków pracy zdalnej,
- niektóre przepisy w odniesieniu do tego rodzaju pracy zdalnej zostały wyłączone, m.in.: dotyczące obowiązku pracodawcy zapewnienia pracownikowi materiałów i narzędzi pracy niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej, pokrycia kosztów związanych z wykonywaniem pracy zdalnej.
