Czy pracownik może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia, jeśli pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia?

Zgodnie z art. art. 55 § 1¹Kodeksu pracy, pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika; w takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.

Przez użyte w art. 55 § 1¹ Kodeksu pracy określenie "ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków" należy rozumieć bezprawne działania lub zaniechania pracodawcy z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, polegające na niedopełnieniu podstawowych obowiązków objętych treścią stosunku pracy i niosące zagrożenia dla istotnych interesów pracownika. Ocena sytuacji, czy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków należy do pracownika. Warto tu wskazać, że w razie nieuzasadnionego rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 1¹Kodeksu pracy, pracodawcy przysługuje od pracownika roszczenie o odszkodowanie. Zgodnie z art. 61¹ Kodeksu pracy, o odszkodowaniu orzeka sąd pracy. Jeżeli przed sądem pracodawca wykaże, iż pracownik nie miał podstaw do rozwiązania umowy o pracę w trybie natychmiastowym wówczas pracodawca może żądać odszkodowania od pracownika. Warto podkreślić, iż prawo do żądania odszkodowania przysługuje niezależenie od tego czy pracodawca w związku z rozwiązaniem umowy o pracę w trybie natychmiastowym poniósł jakąkolwiek szkodę, o czym stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z  dnia 29 kwietnia 2005 r., sygn. akt III PK 2/05.

Mając powyższe na względzie, pracownik powinien przeanalizować naruszenie pracodawcy pod kątem winy umyślnej i rażącego niedbalstwa, jednak w orzecznictwie przyjął się pogląd, że pracownik może rozwiązać umowę o pracę w trybie natychmiastowym z powodu braku wynagrodzenia, o ile pracodawcy można przypisać winę umyślną lub co najmniej rażące niedbalstwo, co stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia  4 kwietnia 2000 r., sygn. akt I PKN 516/99. Według Sądu Najwyższego, pracodawca, który świadomie nie wypłaca  
w terminie wynagrodzeń w pełnej wysokości, narusza w sposób umyślny swój podstawowy obowiązek, choćby z przyczyn niezawinionych nie uzyskał środków finansowych na wynagrodzenia.

Pracownik, który podejmie decyzję o rozwiązaniu umowy o pracę w trybie art. 55 §  1¹  Kodeksu pracy, powinien złożyć oświadczenie o rozwiązaniu umowy wraz  
z podaniem przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy. Warto jednak podkreślić, że jeżeli pracownik nie poda przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy, wówczas mimo wszystko nie powoduje to nieważności rozwiązania umowy.

Podsumowując, zgodnie z art. 55 §  1¹ Kodeksu pracy jeżeli pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wówczas pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia. Ocena sytuacji należy do pracownika, ten musi wziąć pod uwagę sprzeczne z obowiązującymi przepisami prawa bądź zasadami współżycia społecznego działania lub zaniechania pracodawcy z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, polegające na niedopełnieniu podstawowych obowiązków objętych treścią stosunku pracy.  
W przypadku, gdy w opinii pracodawcy powód rozwiązania umowy nie będzie wystarczający, ten może żądać odszkodowania od pracownika przed sądem pracy.