Czym jest związek zawodowy
Warto pamiętać, że związek zawodowy to dobrowolna i samorządna organizacja ludzi pracy, powołana do reprezentowania i obrony ich praw oraz interesów zawodowych i socjalnych. Związek zawodowy jest przy tym niezależny w swojej działalności statutowej od pracodawców, administracji państwowej i samorządu terytorialnego oraz od innych organizacji. Organy państwowe, samorządu terytorialnego i pracodawcy obowiązani są traktować jednakowo wszystkie związki zawodowe.
Wolność zrzeszania się w związkach zawodowych oraz wolność ich tworzenia i działania zapewnia Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Przepisy (art. 12 i art. 59 ust. 1).
Współpraca PIP ze związkami zawodowymi
Związki zawodowe są dla Państwowej Inspekcji Pracy jednym z najważniejszych partnerów w dążeniu do zapewnienia odpowiednich standardów pracy, przestrzegania przepisów prawa oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 13 lipca 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy, przy realizacji swoich zadań współdziałamy m. in. ze związkami zawodowymi. Formami tego współdziałania są w szczególności kontrole przeprowadzane na wniosek organizacji związkowych, a także informowanie zakładowej organizacji związkowej o tematyce i zakresie kontroli przeprowadzanej u danego pracodawcy, analizowanie zgłoszonych uwag i spostrzeżeń, informowanie o wynikach kontroli i podjętych decyzjach oraz udzielanie porad i informacji z zakresu prawa pracy.
Współpraca Państwowej Inspekcji Pracy z organizacjami związkowymi przynosi konkretne rezultaty, bazuje bowiem na sprawdzonych formach działania i tworzy nowe płaszczyzny wzajemnych kontaktów. Każdego roku w programie działania Państwowej Inspekcji Pracy uwzględnianych jest wiele propozycji, uwag i opinii zgłaszanych przez organizacje związkowe.
Uprawnienia związków zawodowych
Charakter spraw, w których związki zawodowe wykonują swoje funkcje określa ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych. Należą do nich: reprezentowanie i obrona godności, praw oraz interesów materialnych i moralnych, zarówno zbiorowych, jak i indywidualnych, osób wykonujących pracę zarobkową.
Jak powstaje związek zawodowy
Związek zawodowy powstaje z mocy uchwały o jego utworzeniu, podjętej przez co najmniej 10 osób uprawnionych do tworzenia związków zawodowych. Osoby, które podjęły uchwałę o utworzeniu związku zawodowego, uchwalają statut i wybierają komitet założycielski w liczbie od 3 do 7 osób. Związek zawodowy podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Wszystkie istotne informacje o związku zawodowym, takie jak m.in. nazwa i siedziba związku, jego zakres działania, cele i zadania, zasady nabywania i utraty członkostwa oraz prawa i obowiązki członków, określa statut związku zawodowego. Statuty oraz uchwały związkowe swobodnie określają struktury organizacyjne związków zawodowych.
Równe traktowanie w zatrudnieniu
Zakazane jest nierówne traktowanie w zatrudnieniu osób wykonujących pracę zarobkową z powodu przynależności do związku zawodowego lub pozostawania poza nim albo wykonywania funkcji związkowej, którego skutkiem jest w szczególności:
- odmowa nawiązania lub rozwiązanie stosunku prawnego,
- niekorzystne ukształtowanie wynagrodzenia za pracę zarobkową lub innych warunków zatrudnienia albo pominięcie przy awansowaniu lub przyznawaniu innych świadczeń związanych z pracą zarobkową,
- pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe
- chyba że pracodawca udowodni, że kierował się obiektywnymi powodami.
Kogo reprezentują związki zawodowe
W zakresie praw i interesów zbiorowych związki zawodowe reprezentują wszystkie osoby wykonujące pracę zarobkową, niezależnie od ich przynależności związkowej. Jeżeli u pracodawcy działa więcej niż jedna zakładowa organizacja związkowa, każda z nich broni praw i reprezentuje interesy swoich członków.
W sprawach indywidualnych dotyczących wykonywania pracy zarobkowej związki zawodowe reprezentują prawa i interesy swoich członków, z tym że na wniosek osoby niezrzeszonej związek zawodowy może podjąć się obrony jej praw i interesów wobec pracodawcy.
Tworzenie, organizację oraz zasady wykonywania przez związki zawodowe swoich funkcji konkretyzują przede wszystkim przepisy ustawy o związkach zawodowych oraz Kodeksu pracy.
Akty prawne
Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych