Jesteś na stronie Państwowej Inspekcji Pracy

Wybierz Okręgowy Inspektorat Pracy

O nas

Czym jest związek zawodowy

Warto pamiętać, że związek zawodowy to dobrowolna i samorządna organizacja ludzi pracy, powołana do reprezentowania i obrony ich praw oraz interesów zawodowych i socjalnych. Związek zawodowy jest przy tym niezależny w swojej działalności statutowej od pracodawców, administracji państwowej i samorządu terytorialnego oraz od innych organizacji. Organy państwowe, samorządu terytorialnego i pracodawcy obowiązani są traktować jednakowo wszystkie związki zawodowe.

Wolność zrzeszania się w związkach zawodowych oraz wolność ich tworzenia i działania zapewnia Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Przepisy (art. 12 i art. 59 ust. 1).

Współpraca PIP ze związkami zawodowymi

Związki zawodowe są dla Państwowej Inspekcji Pracy jednym z najważniejszych partnerów w dążeniu do zapewnienia odpowiednich standardów pracy, przestrzegania przepisów prawa oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 13 lipca 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy, przy realizacji swoich zadań współdziałamy m. in. ze związkami zawodowymi. Formami tego współdziałania są w szczególności kontrole przeprowadzane na wniosek organizacji związkowych, a także informowanie zakładowej organizacji związkowej o tematyce i zakresie kontroli przeprowadzanej u danego pracodawcy, analizowanie zgłoszonych uwag i spostrzeżeń, informowanie o wynikach kontroli i podjętych decyzjach oraz udzielanie porad i informacji z zakresu prawa pracy.

Współpraca Państwowej Inspekcji Pracy z organizacjami związkowymi przynosi konkretne rezultaty, bazuje bowiem na sprawdzonych formach działania i tworzy nowe płaszczyzny wzajemnych kontaktów. Każdego roku w programie działania Państwowej Inspekcji Pracy uwzględnianych jest wiele propozycji, uwag i opinii zgłaszanych przez organizacje związkowe.

Uprawnienia związków zawodowych

Charakter spraw, w których związki zawodowe wykonują swoje funkcje określa ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych. Należą do nich: reprezentowanie i obrona godności, praw oraz interesów materialnych i moralnych, zarówno zbiorowych, jak i indywidualnych, osób wykonujących pracę zarobkową.

Należy pamiętać, że od 1 stycznia 2019 r. rozszerzeniu uległo prawo koalicji związkowej i obecnie prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych przysługuje wszystkim osobom wykonującym pracę zarobkową, czyli nie tylko pracownikom, lecz także osobom świadczącym pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli nie zatrudniają one do tego rodzaju pracy innych osób, niezależnie od podstawy zatrudnienia, oraz mają takie prawa i interesy związane z wykonywaniem pracy, które mogą być reprezentowane i bronione przez związek zawodowy.

Jak powstaje związek zawodowy

Związek zawodowy powstaje z mocy uchwały o jego utworzeniu, podjętej przez co najmniej 10 osób uprawnionych do tworzenia związków zawodowych. Osoby, które podjęły uchwałę o utworzeniu związku zawodowego, uchwalają statut i wybierają komitet założycielski w liczbie od 3 do 7 osób. Związek zawodowy podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Wszystkie istotne informacje o związku zawodowym, takie jak m.in. nazwa i siedziba związku, jego zakres działania, cele i zadania, zasady nabywania i utraty członkostwa oraz prawa i obowiązki członków, określa statut związku zawodowego. Statuty oraz uchwały związkowe swobodnie określają struktury organizacyjne związków zawodowych.

Równe traktowanie w zatrudnieniu

Zakazane jest nierówne traktowanie w zatrudnieniu osób wykonujących pracę zarobkową z powodu przynależności do związku zawodowego lub pozostawania poza nim albo wykonywania funkcji związkowej, którego skutkiem jest w szczególności:

  • odmowa nawiązania lub rozwiązanie stosunku prawnego,
  • niekorzystne ukształtowanie wynagrodzenia za pracę zarobkową lub innych warunków zatrudnienia albo pominięcie przy awansowaniu lub przyznawaniu innych świadczeń związanych z pracą zarobkową,
  • pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe

- chyba że pracodawca udowodni, że kierował się obiektywnymi powodami.

Kogo reprezentują związki zawodowe

W zakresie praw i interesów zbiorowych związki zawodowe reprezentują wszystkie osoby wykonujące pracę zarobkową, niezależnie od ich przynależności związkowej. Jeżeli u pracodawcy działa więcej niż jedna zakładowa organizacja związkowa, każda z nich broni praw i reprezentuje interesy swoich członków.

W sprawach indywidualnych dotyczących wykonywania pracy zarobkowej związki zawodowe reprezentują prawa i interesy swoich członków, z tym że na wniosek osoby niezrzeszonej związek zawodowy może podjąć się obrony jej praw i interesów wobec pracodawcy.

Tworzenie, organizację oraz zasady wykonywania przez związki zawodowe swoich funkcji konkretyzują przede wszystkim przepisy ustawy o związkach zawodowych oraz Kodeksu pracy.

 

Akty prawne

Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych

Przejdź do ustawy

Szukaj

Logo PIP

Menu